Balıkesir’in Ayvalık ilçesinde doğa ve yaşam savunucuları, Alibey Adası (Cunda) ve Çamlık Kentsel Sit Alanlarına ait Koruma Amaçlı İmar Planları’nın, Balıkesir Koruma Bölge Kurulu’nun 26.08.2020 tarih ve 2161 sayılı kararı ile iptal edilmesine ilişkin basın açıklaması yayınladı.
Açıklamada kararla birlikte kenttin doğal alanlarının rantı arttırma hedefiyle betonlaşmaya açıldığı belirtilirken, “Bu son düzenlemeyle birlikte yan yana adalardan bazıları korunurken bazı adaların sit dereceleri düşürülmektedir. Örneğin Yellice, Pınar, Hasır, Tavuk, Güvercin, Çiçek ve Çıplak Ada için koruma derecesi 1’den 2’ye düşürülmüş durumdadır. Cunda Adası’nın önemli bölümü ile Pateriça ve çevresi de imara açılmak istenmektedir” denildi.
Ayvalık Belediyesi: Bir Karışı Bile Aç Gözlü Rantçılara Teslim Etmeyeceğiz
Ayvalık Korumasız Mı?
Basın açıklamasında “Yaklaşık iki yıldır hukuki anlamda Ayvalık’ın adı geçen Kentsel Sit Alanlarına yönelik Koruma Amaçlı İmar Planı bulunmamaktadır. Bu süre boyunca Balıkesir Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu, ilgili yönetmeliğe ve mevzuata uygun düzenlemeler yapmadığı gibi yaklaşık iki yıldır birçok taşınmaz için Koruma Kurulu onayı ile Ayvalık Belediyesi tarafından yapı ruhsatı düzenlenmiş, uygulamalar ve en önemlisi Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı tadilatları gerçekleştirilmiştir” ifadeleri kullanıldı.
İmzacıları arasında TMMOB Mimarlar Odası, Ayvalık Tabiat Platformu, Ayvalık Ar-Ge, Atatürkçü Düşünce Derneği Ayvalık Şubesi, Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği Ayvalık Şubesi, Ayvalık Hayvan Hakları Derneği, İnsan Hakları Derneği Balıkesir Şubesi, AYKÜSAD, Pir Sultan Abdal Derneği Ayvalık Şubesi, Ayvalık Sanat Derneği, TEMAD Ayvalık Şubesi, Eğitim-Sen Ayvalık Temsilciliği, İnşaat Mühendisleri Odası Ayvalık Temsilciliği, Türkiye Tabiatını Koruma Derneği Ayvalık Temsilciliği, Öğrenci Sendikası Mimar/Mühendis Meclisi, Ayvalık Kuş Gözlem Topluluğu, Ayvalık Yerel İnsiyatifi, CHP Ayvalık İlçe Başkanlığı, EMEP Ayvalık İlçe Başkanlığı, Sol Parti Ayvalık İlçe Başkanlığı, TİP Ayvalık İlçe Başkanlığı, TKP Ayvalık İlçe Başkanlığı, Ayvalık Eski Belediye Başkanı Ali Güreli, Eski Belediye Başkanı Hasan Bülent Türközen, Eski Belediye Başkanı Rahmi Gencer ve Balıkesir Büyükşehir Meclis Üyesi Süleyman Cengiz Dikici’nin de olduğu açıklamanın tamamı şu şekilde:
Ayvalık’taki Tarihi Eser Kaçakçılığı İddiaları Meclis’e Taşındı
Simgesel Bir Yerleşim Yeri
“Ayvalık hakkında karar alıcılar şunu hiçbir zaman unutmamalıdır ki çok kültürlü mirasa ve doğası ile eşsiz bir coğrafyaya sahip, tarihten gelen ve bugün de önemini sürdüren Ayvalık, Ege’nin iki yakasının ve Akdeniz’in oldukça korunarak günümüze kadar gelmiş nadir liman kentlerindendir. Ayvalık 19. yüzyılın ve Türkiye Cumhuriyeti döneminin pek çok açıdan simgesel bir yerleşimidir.
Ayvalık, 19.yüzyılda zeytine dayalı endüstrinin (zeytinyağı ve sabun) geliştiği öncü bir kent olmuştur. Zeytinyağı fabrikaları, sabunhane yapıları ve depolar gibi kentsel mimariyi biçimlendiren zeytin endüstrisine dayalı bir peyzaja sahiptir ve Madra Dağı, Gömeç, Altınova ile sınırlanan bu özgün coğrafyada yer almaktadır. Yüzlercesi 500 yaşın üzerinde 2 milyon ağaçlık zeytinlikleriyle birlikte Akdeniz’e özgü endemik karasal özellikleri, kızıl mercan gibi deniz çayırları, kıyı kumulları ve flamingo, angıt gibi göçmen kuşlara ev sahipliği yapan tuzlaları bulunmaktadır. Bu özelliklerin görüldüğü Alibey (Cunda) Adası da dâhil olmak üzere toplam 22 adadan oluşan takımadalarının kıyı ve denizle birlikte ördüğü morfolojik özelliklerin şekillendirdiği Ayvalık, doğal ve estetik güzelliklere sahiptir.
Ayvalık’ın doğal ve estetik güzelliklerin yanı sıra zeytin üretimine dayalı kültürle birlikte zeytin endüstrisine dayalı bir peyzaj oluşmuştur. Bu özellikleri nedeniyle Ayvalık, 2017 yılında Endüstriyel Kültürel Peyzaj tanımıyla UNESCO Dünya Miras Geçici Listesine alınmıştır. En büyük bölümü yaklaşık 9 bin 400 hektar zeytinlik olan Ayvalık yönetim alanı, Murateli ve Mutluköy, Tuzla, Gümüşlü Fabrikası, Ayvalık kentsel sit alanı, Çamlık yeşil karakterli sit alanı, Vakıflar Zeytinyağı ve Kırlangıç Zeytinyağı Fabrikası, Cunda ve Lale Adası’ndan oluşmaktadır.
Eybek Dağı Teknik Bilirkişi Raporu’na Tepki: ‘Pes Etmeyeceğiz’
Şuanda Betonlaştırmaya Karşı Korumasız
Bireysel olarak açılmış ve 2018 yılında sonuçlanan bir davayla Ayvalık merkez, Alibey Adası ve Çamlık Kentsel Sit Alanlarına ait Koruma Amaçlı İmar Planları, Balıkesir Koruma Bölge Kurulu’nun 26.08.2020 tarih ve 2161 sayılı kararı ile iptal edilmiştir. İki yıl önce gerçekleşmiş fakat duyurulmadığı için bizlerin de yeni farkına vardığımız bu kararla kentimiz, sadece rantı artırma hedefiyle hareket eden ve bu eşsiz doğayı yok ederek betonlaştıracak çevrelere karşı korumasızdır.
Planın iptal gerekçesi olarak kabul edilen Ayvalık’ın üst ölçekli planlarının olmaması iddiası tartışmalı bir durumdur. Aslında Ayvalık’ın dönemin İller Bankası tarafından yaptırılan ve kentsel sit alanı sınırının da belirli olduğu 1988 yılı onaylı 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ile 1/25000 ölçekli nazım imar planı bulunmaktadır.
Ayrıca söz konusu kentsel sit alanları içinde yeşil karakterli kentsel sit ile doğal sit alanları da bulunmaktadır. Yargı kararıyla yok hükmünde olduğu iddia edilen üst ölçekli bu nazım planların lejantlarında bu alanların sınırları belirlenmiştir. Ayrıca Ayvalık ve Alibey Adasındaki kentsel sit alanları ile 1. ve 3. Derece Doğal Sit Alanları Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 28.10.1989 tarih, 795 sayılı kararı ile belirlenmiştir. Sürecin devamında 3. Derece Doğal Sit Alanları ile ilgili olarak hazırlanan koruma planları Ayvalık Belediye Başkanlığınca 05.04.1990 tarih ve 039 sayılı meclis kararıyla onaylanmış ve Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 19.04.1990 tarih,1075 sayılı kararıyla da uygun bulunmuştur.
Bilindiği gibi, 648 sayılı KHK ile 17 Ağustos 2011 yılı itibarı ile kültür ve tabiat varlıkları birbirinden ayrılarak kültür varlıkları Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın, tabiat varlıkları ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın yetki alanına bırakılmıştır.
EDÇEP Çatısı Altında Dayanışma: Temiz Körfez, Temiz Edremit
Sit Derecesini Düşüren Değişiklikler Yapılmış
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın, Ayvalık Belediyesine Doğal Sit alanlarıyla ilgili gönderdiği son planlarda 1’inci, 2’inci ve 3’üncü derece sit alanlarının statüsü değiştirilmekte ve kesin korunacak hassas alan, nitelikli doğal koruma alanı ve sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanı olarak değerlendirilmekte ve birçok alanda yapılaşmaya izin verdiği görülmektedir. 51 bölgeye ayrılan Ayvalık’ta 1’inci derece doğal sit alanı olan bölgelerde ve adalarda, sit derecesini düşüren çok önemli değişiklikler yapılmaktadır. Bu durum Ayvalık için hayati bir konudur.
Bu son düzenlemeyle birlikte yan yana adalardan bazıları korunurken bazı adaların sit dereceleri düşürülmektedir. Örneğin Yellice, Pınar, Hasır, Tavuk, Güvercin, Çiçek ve Çıplak Ada için koruma derecesi 1’den 2’ye düşürülmüş durumdadır. Cunda Adası’nın önemli bölümü ile Pateriça ve çevresi de imara açılmak istenmektedir.
Yaklaşık iki yıldır hukuki anlamda Ayvalık’ın adı geçen Kentsel Sit Alanlarına yönelik Koruma Amaçlı İmar Planı bulunmamaktadır. Bu süre boyunca Balıkesir Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu, ilgili yönetmeliğe ve mevzuata uygun düzenlemeler yapmadığı gibi yaklaşık iki yıldır birçok taşınmaz için Koruma Kurulu onayı ile Ayvalık Belediyesi tarafından yapı ruhsatı düzenlenmiş, uygulamalar ve en önemlisi Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı tadilatları gerçekleştirilmiştir. Balıkesir Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu’nun 11.09.2020 tarih ve 2244-2245-2246 no’lu kararları ile Geçiş Dönemi Koruma Esasları ve Kullanma Şartları belirlenerek, Ayvalık Kentsel Sit Alanı içerisindeki imar ve yapılaşma kuralları tamamen Balıkesir Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu’nun inisiyatifine bırakılmıştır.
Balıkesir İçin 7.2’lik Deprem Uyarısı: Edremit Fayı Tehlike Arz Ediyor
Kent Dokusu Korunmalı
Her geçen gün fiziksel şartların olumsuz etkisi sonucu yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalan geleneksel kent dokusunun korunması için birtakım önlemlerin alınması gerekliliği ortadır. Zaman içinde pek çok araştırmanın, akademik çalışmanın öznesi haline gelen Ayvalık’ta tarihi kent merkezindeki yerleşim dokusu içinde yer alan yapıların, süreç içerisindeki konum ve gelişimleri ile yapılardaki fiziksel yansımaları incelenerek, geleneksel konut mimarisinin sürekliliğini amaçlayan ayrıntılı birçok belgeleme çalışması yapılmıştır. Kentsel sit alanını korumaya yönelik bu çalışmalarda, Ayvalık geleneksel yerleşmesi bir bütün olarak ele alınmış, plan ve cephe rölöveleri ile çevresel ölçekteki analiz çalışmalarının sonucu olarak, kentteki mekânsal ve yapısal bilginin okunur hale getirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, getirilen iyileştirme önerileri sadece kente yapıcı bir çözümleme modeli sunmakla kalmayıp, bu konudaki benzer çözümlemelere de örnek teşkil etmektedir. Balıkesir Kültür Varlıkları Koruma Bölge Kurulu’nun Ayvalık hakkında geliştireceği kararlarda bu çalışmalardan yararlanması isabetli olacaktır.
Yaklaşık iki yıl önce Bandırma ve Edremit İlçeleri haricinde Ayvalık ilçesi de dahil olmak üzere Balıkesir’in 18 ilçesinin 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planları ile Ayvalık, Havran, Sındırgı, Gömeç/Karaağaç ve Edremit/Altınoluk Kentsel Sit Alanlarının 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı İmar Planları Balıkesir Büyükşehir Belediyesi tarafından ihale edilmiştir. Planların yapım süreçleri ihaleyi alan şirketler tarafından halen devam ettirilmektedir. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi yetki alanındaki 1/5000’lik planlar tamamlandıktan sonra ise Ayvalık Belediyesi yetki alanında olan 1/1000, 1/500’lük gibi daha detaylı uygulama planlarının ihalesine çıkılacak ve yapım süreci başlayacaktır.
Ekrem İmamoğlu’ndan Edremit Belediyesi’ne Ziyaret
Riskler Neler?
Bu bilgiler ışığında Ayvalık’ın bugünden öngörülemeyen bir zaman diliminde plansız ve korumasız kaldığı anlaşılmaktadır. Ayvalık’ın uzun süreceği açık olan bu plansız döneminde karşı karşıya kalacağı büyük riskler bulunmaktadır. Bunlardan bizleri korkutan bazılarını sizler için aşağıda sıralıyoruz:
– Zeytinlikler kontrolsüz bir şekilde imara açılabilir.
– Koruma altında olması gereken tabiat alanları yapılaşmaya açılabilir ve var olan yapılaşma hakları arttırılabilir.
– Zaten alt yapısı (ulaşım, kanalizasyon, su vb. gibi) oldukça yetersiz olan Ayvalık’ın yapılaşma yoğunluğu daha da arttırılarak kentimiz yaşanamaz hale gelebilir.
– Tarihi ve doğal dokuyu bozabilecek planlar kentin sürdürülebilir turizm beklentilerine zarar verebilir.
– Nüfus ve yapılaşma yoğunluğunun artmasına sebep olabilecek plan kararları Ayvalık’ın kentsel kimliğini olumsuz etkileyecektir. Oysa; mevcut dokunun kimliğini korumak, koruma planının esas ilkesidir.
– Ayvalık’ın yapı yoğunluğunu arttıracak planlar kent kimliğini bozacağı için Ayvalık yerel ekonomisini güçlendirmek bir yana, mülkiyetin el değiştirmesine, yerel yatırımcının yerini yabancı yatırımcının almasına neden olabilecek tehditler içermektedir.
– Ayvalık’ın yararınaymış gibi tanıtımı yapılan mega projeler ve büyük ölçekli yatırım kararları sadece dışarıdan gelecek büyük sermaye gruplarını ihya edecek, küçük ölçekli yerel girişimcinin önü kesilecek ve Ayvalıklılar sadece bu projelerin hizmetlisi olacaktır.
– Ayvalık’ın tarihi dokusu içinde kalan yeşil alanlar, eğitim alanları, parklar, meydanlar gibi halka açık kamusal alanların amacı dışında kullanılma yanlışlığının yeni planlarla yasallaştırılması, kent kimliğine kalıcı zarar verecektir.
– 2017 yılında Endüstriyel Kültürel Peyzajı tanımıyla UNESCO Dünya Miras Geçici Listesine alınan Ayvalık’ın bu niteliği göz önünde bulundurulmadan oluşturulacak her planın bu sürece ve adaylığa vereceği zararlar büyüktür.
Dereler Bu Kadar Kirliyken, Denizler Nasıl Temiz Oluyor?
‘Söz Sahibi Olmak İstiyoruz’
İşte tüm bu nedenlerle! Ayvalık’ın geleceğini şekillendirecek ve belirleyecek yeni planlar sürecinde; biz Ayvalıklılar, tüm “Ayvalık Sevdalısı” sivil toplum örgütleri, Ayvalık’a emek vermiş akademisyenler, mimarlar, mühendisler, plancılar olarak, bu aşamada gerçek anlamda söz sahibi olmak istiyoruz.
Çünkü Ayvalık halkını, esnafını, özellikle dar gelirli insanlarını, yaşam biçimini, doğayı, tarihi kent kimliğini koruyan, deprem, yangın gibi olası doğal afetlere karşı dayanıklı bir imar planı istiyoruz.
Bu da ancak şeffaf bir şekilde hazırlanacak planlarla mümkündür. Bu sürecin uzlaşma ile sürdürülmesinden, tüm paydaşlara açık iş birliği ve fikir alışverişi ile şeffaf düzlemde yürütülmesinden yanayız. Dayatma ile işleyecek bir süreç kamusal yarardan çok Ayvalık’a zarar verecektir.
Başta bilgilendirme esaslı olmak üzere, Ayvalık’ı korumak adına, bizler her an takipteyiz ve gerekirse, hukuki düzlemde olmak üzere, örgütlü mücadeleye de hazırız.
Ayvalık’ın geleceğini, Ayvalık’ta yaşayanlar şekillendirmelidir.”
